GroenLinks-PvdA-prominent Jesse Klaver heeft in een lezing gehint op een rol voor zijn partij in de formatie. Als de poging tussen PVV, VVD, NSC en BBB "nog ellenlang blijft voortmodderen" en 2024 een verloren jaar dreigt te worden, dan is het "tijd om te zeggen: geef het stokje maar over, want zo komen we nergens", zegt Klaver in de Spiekmanlezing.

Het is aan de Tweede Kamer om een of meerdere informateurs de opdracht te geven om een specifieke coalitie te onderzoeken. Doorgaans neemt de grootste partij daarbij het initiatief, zoals de PVV tot nu toe heeft gedaan. Als de formatie vastloopt, kan de Kamer het besluit nemen om een andere partij een poging te laten doen. Dan ligt de op een na grootste fractie voor de hand, in dit geval GroenLinks-PvdA.

Klaver vindt dat de formerende partijen niet "de urgentie" uitstralen die nu nodig is. "Terwijl de sociale problemen in Nederland vragen om een heel andere politieke houding, maar daar komen ze niet mee. We zien hoe er verwoede pogingen worden gedaan een bouwsel in elkaar te zetten waarvan iedereen weet: als het kabinet er dan komt, dan blijft dat niet lang staan." Hij vindt dat partijen meer moeten samenwerken om oplossingen te vinden voor problemen, zoals armoede en de hoge huurprijzen.

Het Kamerlid deed zijn uitspraken in de speech die is vernoemd naar medeoprichter Hendrik Spiekman van de SDAP, de voorganger van de PvdA. De lezing wordt traditiegetrouw op 1 mei, de Dag van de Arbeid, gehouden.

Klaver gaat wat verder dan fractieleider Frans Timmermans eerder. Die zei vorige maand dat de partijen aan de formatietafel naar "alternatieven moeten kijken" als ze er voor 1 juni niet uit zijn. Als het huidige formatieoverleg klapt en de VVD aanklopt bij GroenLinks-PvdA, zal Timmermans "niet meteen de deur dichtgooien", zei hij toen.

Het sociaal-liberale "vleugeltje" van de VVD moet volgens Klaver net als veel andere partijen terugkeren naar zijn sociale wortels. Hij hoopt met deze partijen samen te werken om tegenstellingen te verkleinen en op te komen voor de armsten. D66, ChristenUnie, CDA, NSC en "geestverwanten" van GroenLinks-PvdA als de SP en de Partij voor de Dieren "staan voor een keuze om elkaar net als in het verleden op te zoeken en te doen wat nodig is", aldus Klaver.

Partijen als de PVV maken volgens de linkse politicus "mensen wijs dat er maar één strijd is: de cultuuroorlog tussen zogenaamde 'echte' Nederlanders wier identiteit hen zou worden afgenomen en schimmige elites die daar verantwoordelijk voor zouden zijn". Dat levert niets op dan verdeeldheid, vindt Klaver.